در سینمای ایران فیلمهای محدودی هستند که داستان و شخصیت اصلی خود را به توانیابان اختصاص دادهاند.
فیلم سینمایی «بیصدا حلزون» به کارگردانی بهرنگ دزفولیزاده و تهیهکنندگی مرتضی شایسته این روزها روی پرده سینما است. این فیلم روایتگر مشکلات زنی ناشنوا به نام الهام (هانیه توسلی) در تعامل با اطرافیان و به ویژه رابطه شکننده او با همسر ناشنوایش (محسن کیایی)است؛ معضلی که به تصمصم الهام برای انتخاب بین احساس و منطق باز میگردد.
دزفولیزاده در این فیلم به خوبی توانسته مشکلات ناشنوایان و به ویژه زنان ناشنوا درجامعه امروز را در ارتباط آنها با اعضای خانواده، محیط کار و جامعه بیان کند. از این منظر فیلم «بیصدا حلزون» را میتوان در دایره سینمای آسیبشناسانه اجتماعی دستهبندی کرد.
به همین بهانه، ۱۰ فیلم ایرانی که با همین محور در سال های پس از انقلاب اسلامی ساخته شده اند را مرور کردهایم. البته توانیایان و افرادی که دارای محدودیتهای حرکتی و جسمانی به درجات مختلف هستند در بسیاری از فیلمها به فراخور داستان حضور داشتهاند، اما فیلمهایی که در ادامه میآید قهرمان اصلی داستان خود را از بین همین بخش از جامعه انتخاب کردهاند. ضمن این که زندگی جانبازان دفاع مقدس نیز خود یک دسته جداگانه و پربار در سینمای ایران دارد که از دایره این فیلمها خارج است. با نگاهی به این فهرست درمییابیم که در بین کارگردانهای ایرانی پوران درخشنده با سه و مجید مجیدی با دو فیلم درباره توانیابان جایگاه ویژهای در سینمای اجتماعی با موضوع معلولان و توانیابان دارند.
۱- گلهای داودی
کارگردان : رسول صدرعاملی
سوژه: ضربه روحی یک جوان نابینا در مواجهه با گذشته خانوادهاش
بازیگران: بیژن امکانیان، پروانه معصومی، جمشیدمشایخی، داود رشیدی
سال تولید: ۱۳۶۳
۲- رابطه
کارگردان: پوران درخشنده
سوژه: نوجوان ناشنوا
بازیگران: پرویز پورحسینی، علیرضا رضاییان، خسرو شکیبایی، پوراندخت مهیمن
سال تولید: ۱۳۶۵
۳- پرنده کوچک خوشبختی
کارگردان: پوران درخشنده
سوژه: فقدان قدرت تکلم بر اثر شوک روحی
بازیگران: امین تارخ، هما روستا، جمیله شیخی، عطیه معصومی، فتحعلی اویسی
سال تولید: ۱۳۶۶
۴- رنگ خدا
کارگردان: مجید مجیدی
سوژه: کودک نابینا
بازیگران: حسین محجوب، محسن رمضانی، سلیمه فیضی
سال تولید: ۱۳۷۷
۵- بید مجنون
کارگردان: مجید مجیدی
سوژه: استاد دانشگاه نابینایی که بینایی خود را باز مییابد
بازیگران: پرویز پرستویی، رویا تیموریان، لیلا اوتادی، رضا ناجی
سال تولید: ۱۳۸۳
۶- پشت پرده مه
کارگردان : پرویز شیخ طادی
سوژه: رابطه کودک ناشنوا با معلم، دوستان و مادرش
بازیگران: جهانگیر الماسی، علیرضا شیخ الاسلامی، رزیتا غفاری
سال تولید: ۱۳۸۳
۷- بچههای ابدی
کارگردان: پوران درخشنده
سوژه: کودک مبتلا به سندرم دان
بازیگران: شهاب حسینی، الهام حمیدی، هادی مرزبان، علی احمدی فر
سال تولید: ۱۳۸۵
۸- حوض نقاشی
کارگردان : مازیار میری
سوژه: مشکلات یک زوج توانیاب در تعامل با فرزندشان
بازیگران: شهاب حسینی، نگار جواهریان، فرشته صدر عرفایی، سپهراد فرزامی
سال تولید: ۱۳۹۱
۹- اینجا بدون من
کارگردان : بهرام توکلی
سوژه: دختری معلول که درگیر یک رابطه عاطفی میشود
بازیگران: فاطمه معتمدآریا، صابر ابر، پارسا پیروزفر، نگار جواهریان
سال تولید: ۱۳۸۹
۱۰- بی صدا حلزون
کارگردان : بهرنگ دزفولیزاده
سوژه: مواجهه زنی ناشنوا با مشکلات زندگی و فشارهای اجتماعی
بازیگران: هانیه توسلی، مهران احمدی، محسن کیایی، بهنوش بختیاری
سال تولید: ۱۳۹۸